Özel yetenek bölümünde okuyan öğrencilerin stresle başa çıkma tarzları ile empatik eğilimlerinin araştırılması
Anahtar Kelimeler:
özel yetenek- Üniversite öğrencileri- Stres- Empati- SporÖzet
Bu araştırmanın amacı, üniversitelerin özel yetenek bölümlerinde öğrenim gören öğrencilerin stresle başa çıkma tarzları ile empatik eğilim düzeylerini incelemek ve bu iki temel değişkenin çeşitli demografik faktörlere göre anlamlı farklılık gösterip göstermediğini belirlemektir. Araştırmanın çalışma grubunu, 2024–2025 eğitim-öğretim yılında Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi’nin özel yetenek ile alan bölümlerde (Spor Bilimleri, Güzel Sanatlar, Eğitim Fakültesi ve Konservatuvar) öğrenim gören ve araştırmaya gönüllü olarak katılan toplam 320 üniversite öğrencisi (165 kadın, 155 erkek) oluşturmuştur. Veriler, Demografik Bilgi Formu, Stresle Başa Çıkma Tarzları Ölçeği (SBTÖ) ve Empatik Eğilim Ölçeği (EEÖ) aracılığıyla toplanmıştır. Verilerin analizinde tanımlayıcı istatistiklerin yanı sıra, normal dağılım varsayımı sağlanmadığı için Mann-Whitney U testi, Kruskal-Wallis H testi ve Spearman korelasyon analizi gibi non-parametrik testler kullanılmıştır. Araştırma bulgularına göre, üniversite öğrencilerinin stresle başa çıkma tarzları ile empatik eğilimleri arasında ilişkisel anlamda anlamlı farklılıklar tespit edilmişitir. Öğrencilerin stresle başa çıkma stratejileri arasında en yaygın olarak “aktif ve problem odaklı” yaklaşımın tercih edildiği; empatik eğilim düzeylerinin ise genel olarak yüksek olduğu belirlenmiştir. Sonuç olarak; özel yetenek bölümlerinde okuyan öğrencilerin stresle başa çıkma tarzları ile empatik eğilimleri arasında anlamlı bir ilişki bulunmaktadır. Öğrencilerin stresle başa çıkma tarzları empatik eğilimleriyle ilişkilidir. Bazı demografik faktörler bu ilişkiyi etkileyebilmektedir.
İndirmeler
Referanslar
Abdullah, M. C. (2008). Contribution of Emotional Intelligence, Coping, and Social Support towards Adjustment and Academic Achievement amongst Fresh Students in the University (Doctoral dissertation, Ph D Thesis, Unpublished. Universiti Putra Malaysia).
Akbaş, S. (2015). Üniversite öğrencilerinin duygusal zeka yetenekleri ve stresle başa çıkma tarzları arasındaki ilişki. Pamukkale Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
Alici, S., & Taşkesen, O. (2022). Eğitim Fakültesi Öğrencilerinin Sanat İlgileri İle Stresle Başa Çıkma Tarzları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi, 16(42), 66-79. https://doi.org/10.29329/mjer.2022.541.4.
Ardenghi, S., Russo, S., Bani, M., Rampoldi, G., & Strepparava, M. (2023). Supporting students with empathy: the association between empathy and coping strategies in pre-clinical medical students. Current Psychology, 43, 1879-1889. https://doi.org/10.1007/s12144-023-04397-4.
Arumugam, N., Selvanayagam, S., & Sathiyasenan, S. (2020). The Effects of Smartphone Usage on University Students. International Journal of Academic Research in Progressive Education and Development, 9, 170-183. https://doi.org/10.6007/IJARPED/V9-I3/7960.
Aslan, H., Gürkan, S., Aslan, O., Alparslan, N. ve Cenkseven, F. (1997). Üniversite öğrencilerinde aile ortamındaki stres etkenleri ve stres ile başa çıkma yolları. Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı Dergisi, 4 (2), 65–73
Avşaroğlu, S. ve Üre, Ö. (2007). Üniversite öğrencilerinin karar vermede özsaygi, karar verme ve stresle başaçikma stillerinin benlik saygisi ve bazi değişkenler açisindan incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (18), 85-100.
Birrer, D., & Morgan, G. (2010). Psychological skills training as a way to enhance an athlete’s performance in high‐intensity sports. Scandinavian Journal of Medicine & Science in Sports, 20(2), 78–87. https://doi.org/10.1111/j.1600-0838.2010.01188.x
Boileau, L., Gaudreau, P., Gareau, A., & Chamandy, M. (2020). Some days are more satisfying than others: A daily-diary study on optimism, pessimism, coping, and academic satisfaction. The British journal of educational psychology. https://doi.org/10.1111/bjep.12346.
Chemers, M. M., Hu, L. T., & Garcia, B. F. (2001). Academic self-efficacy and first-year college student performance and adjustment. Journal of Educational Psychology, 93(1), 55–64. https://doi.org/10.1037/0022-0663.93.1.55
Compas, B. E., Jaser, S. S., Bettis, A. H., Watson, K. H., Gruhn, M. A., Dunbar, J. P., ... & Thigpen, J. C. (2017). Coping, emotion regulation, and psychopathology in childhood and adolescence: A meta-analysis and narrative review. Psychological Bulletin, 143(9), 939–991. https://doi.org/10.1037/bul0000110
Çevik, H. (2020). Investigating the Relationship Between Perceived Stress and Leisure Coping Strategies among University Students: Eskişehir Technical University Case. International Education Studies, 13, 67-77. https://doi.org/10.5539/ies.v13n6p67.
Çoban, A., İleri T. ve Temir M. (2024). Üniversite öğrencilerinin kitap okuma alışkanlığına betimsel bir bakış: Amasya Üniversitesi örneği. The Journal of Social Sciences, 19(19), 50-69.
Davis, M. H. (1983). Measuring individual differences in empathy: Evidence for a multidimensional approach. Journal of Personality and Social Psychology, 44(1), 113–126. https://doi.org/10.1037/0022-3514.44.1.113
Decety, J. & Jackson, P. L. (2004). The functional architecture of human empathy. Behavioral and Cognitive Neuroscience Reviews, 3(2), 71–100. https://doi.org/10.1177/1534582304267187
Decety, J. & Svetlova, M. (2012). Putting together phylogenetic and ontogenetic perspectives on empathy. Developmental Cognitive Neuroscience, 2(1), 1–24. https://doi.org/10.1016/j.dcn.2011.05.003
Doğru, N. (2018). Üniversite öğrencilerinin psikolojik iyi oluş düzeylerinin stres, stresle başa çıkma tarzları ve sosyal destek değişkenleri bakımından incelenmesi [Doktora tezi, Ankara Üniversitesi].
Dökmen, Ü. (1988). Empatinin yeni bir modele dayanılarak ölçülmesi ve psikodrama ile geliştirilmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 21(1), 155–190.
Duman, S. (2016). Üniversite öğrencilerinde öznel iyi oluş ve benlik saygısının stresle başa çıkma tarzlarıyla ilişkisinin incelenmesi [Yüksek lisans tezi, Beykent Üniversitesi].
Eccles, J. S. & Roeser, R. W. (2009). Schools, academic motivation, and stage–environment fit. In R. M. Lerner & L. Steinberg (Eds.), Handbook of adolescent psychology: Vol. 1. Individual bases of adolescent development (3rd ed., pp. 404–434). Wiley.
Eime, R. M., Young, J. A., Harvey, J. T., Charity, M. J., & Payne, W. R. (2013). A systematic review of the psychological and social benefits of participation in sport for adults: Informing development of a conceptual model of health through sport. International Journal of Behavioral Nutrition and Physical Activity, 10(1), 135. https://doi.org/10.1186/1479-5868-10-135
Ekşi, H. (2010). Personality and coping among Turkish college students: A canonical correlation analysis. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 10(4), 2159–2176.
Elbir, B. (2000). Ergenlerde sosyal destek ve benlik saygısı arasındaki ilişki. Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi.
Eraslan, M. (2016). Gençlerde duygusal zekâ ve empatik eğilim düzeylerinin yaş, cinsiyet ve spor yapma değişkenlerine göre incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 24(4), 1839-1852.
Flynn, E., Thériault, É., & Williams, S. (2020). The Use of Smartphones to Cope with Stress in University Students: Helpful or Harmful?. Journal of Technology in Behavioral Science, 5, 171-177. https://doi.org/10.1007/s41347-019-00125-7.
Fraser-Thomas, J. L., Côté, J., & Deakin, J. (2005). Youth sport programs: An avenue to foster positive youth development. Physical Education and Sport Pedagogy, 10(1), 19–40. https://doi.org/10.1080/1740898042000334890
Freire, C., Ferradás, M. D. M., Regueiro, B., Rodríguez, S., Valle, A., & Núñez, J. C. (2020). Coping strategies and self-efficacy in university students: A person-centered approach. Frontiers in psychology, 11, 841.
Gençoğlu, C. & Namlı, S. (2020). Spor Bilimleri Fakültesi Öğrencilerinin Psikolojik Sağlamlık ve Empati Düzeyleri/Erzurum Teknik Üniversitesi Örneği. Sport Sciences, 15, 33-43.
Gerber, M., Lindwall, M., Lindegard, A., Börjesson, M., & Jonsdottir, I. H. (2013). Cardiorespiratory fitness protects against stress-related symptoms of burnout and depression. Patient Education and Counseling, 93(1), 146–152. https://doi.org/10.1016/j.pec.2013.03.021
Gustafsson, H., Sagar, S. S., & Stenling, A. (2017). Fear of failure, psychological stress, and burnout among adolescent athletes competing at different levels. Scandinavian Journal of Medicine & Science in Sports, 27(12), 2091–2102. https://doi.org/10.1111/sms.12849
Gustems-Carnicer, J., Calderón, C., & Calderón-Garrido, D. (2019). Stress, coping strategies and academic achievement in teacher education students. European Journal of Teacher Education, 42, 375 - 390. https://doi.org/10.1080/02619768.2019.1576629.
Güler, C., Demirel, D. H., Çakır, V. O., & Budak, D. (2020). Serbest zaman engelleri ile baş etme stratejileri: Üniversite öğrencileri örneği. Turkish Studies-Social Sciences, 15(4), 1919-1930.
Hancıoğlu, Y. (2017). Üniversite öğrencilerinin algıladıkları stres düzeyleri ile stresle başa çıkma tarzları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Journal of Management & Economics Research, 15(1).
Herbert, C., Meixner, F., Wiebking, C., & Gilg, V. (2020). Regular Physical Activity, Short-Term Exercise, Mental Health, and Well-Being Among University Students: The Results of an Online and a Laboratory Study. Frontiers in Psychology, 11. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2020.00509.
Hwang, H. & Lim, M. (2022). A Study on Effects of Nursing Students' Self-Acception, Other-Acception and Stress-Coping Styles on Empathy. Korean Association For Learner-Centered Curriculum And Instruction. https://doi.org/10.22251/jlcci.2022.22.24.937.
Iwasaki, Y. (2001). Testing an Optimal Matching Hypothesis of Stress, Coping and Health: Leisure and General Coping. Loisir et Société / Society and Leisure, 24, 163 - 203. https://doi.org/10.7202/000167ar.
Jeong, H. & Lee, K. (2015). Empathy and Clinical Practice Stress in Nursing Student. The Korea Academia-Industrial cooperation Society, 16, 6044-6052. https://doi.org/10.5762/KAIS.2015.16.9.6044.
Kahlert, D. & Brand, R. (2017). The role of learned optimism, proactive coping and goal adjustment in re-establishing regular exercise after a lapse. German Journal of Exercise and Sport Research, 47, 315-323. https://doi.org/10.1007/S12662-017-0465-0.
Kahriman, F. & Polat, S. (2003). Ergenlerin algıladıkları sosyal destek düzeyleri ile benlik saygıları arasındaki ilişki. Eğitim ve Bilim, 28(127), 43-50.
Karabulut, E.O. (2024). Spor Bilimleri Fakültesi Öğrencilerinin Stresle Başa Çıkma Tarzları ile Yaşam Doyumları Arasındaki ilişkinin İncelenmesi, The Online Journal of Recreation and Sports (TOJRAS), 13 (1), 86-94.
Karaca, A.A. & Lapa, T.Y. (2016). Examining of leisure time participation, psychological well-being and leisure negotiation of university students Serbest zaman katılımı, psikolojik iyi olma ve serbest zaman engelleri ile baş etme stratejilerinin üniversite öğrencileri üzerinde incelenmesi. journal of new results in science, 13, 3293-3304.
Kaya, M., Genç, M., Kaya, B., Pehlivan, E. (2007). Tıp fakültesi ve sağlık yüksekokulu öğrencilerinde depresif belirti yaygınlığı, stresle başa çıkma tarzları ve etkileyen faktörler. Türk Psikiyatri Dergisi, 18 (2), 137-146.
Kim, M. H., Kim, H. T., & Lim, Y. J. (2021). The effect of physical activity on stress and academic performance among university students: A systematic review and meta-analysis. Health Psychology Open, 8(2), 20551029211051947. https://doi.org/10.1177/20551029211051947
Kristensen, S. M. & Smith, P. K. (2003). The use of coping strategies by Danish children classed as bullies, victims, bully/victims, and not involved, in response to different (hypothetical) types of bullying. Scandinavian Journal of Psychology, 44(5), 479–488.
Lazarus, R. S., & Folkman, S. (1984). Stress, appraisal, and coping. Springer.
Lim, Y. M. Tam, C. L. & Lee, T. H. (2013). Perceived stress, coping strategy and general health: A study on accounting students in Malaysia. Researchers World, 4(1), 88.
Martin Ginis, K. A., Leary, M. R., Hutzler, Y., & Blanchard, C. M. (2003). Physical activity and subjective well-being among people with physical disabilities: A meta-analysis. Rehabilitation Psychology, 48(4), 269–280.
Mousavi-Nasab, S., & Nezhad, M. (2020). Comparison of Academic Motivation, Academic Self-efficacy, and Optimism Among First- and Fifth-year Professional Doctorate Students of Kerman University of Medical Sciences, Kerman, Iran.. , 17. https://doi.org/10.22062/SDME.2020.91481.
Ok-Taş, Ş., Karataş, E., Ataş, T., Şanlı, E. (2023). Psikolojik Sağlamlığın Yordayıcısı Olarak Stresle Başa Çıkma Stratejileri: Lise Öğrencileri Üzerinde Bir Çalışma / Strategies of Coping with Stress as a Predictive of Psychological Strength: A Study on High School Students. Disiplinlerarası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 7(15), 182-201. https://doi.org/10.57135/jier.1257879
Otrar, M., Ekşi, H., Dilmaç, B., & Şirin, A. (2002). Türkiye’de öğrenim gören Türk ve akraba topluluk öğrencilerinin stres kaynakları, başaçıkma tarzları ile ruh sağlığı arasındaki ilişki üzerine bir araştırma. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Dergisi, 2, 477–499.
Park, Y. S., & Jang, S. H. (2018). The Effects of Communication Competence and Empathy on Stress Coping in College Students. The Journal of the Korea Contents Association, 18(9), 346-356.
Patry, D., Blanchard, C., & Mask, L. (2007). Measuring University Students' Regulatory Leisure Coping Styles: Planned Breathers or Avoidance?. Leisure Sciences, 29, 247 - 265. https://doi.org/10.1080/01490400701257963.
Pekrun, R. (2006). The control-value theory of achievement emotions: Assumptions, corollaries, and implications for educational research and practice. Educational Psychology Review, 18(4), 315–341.
Ratey, J. J. (2008). Spark: The revolutionary new science of exercise and the brain. Little, Brown Spark.
Ryan, R. M., & Deci, E. L. (2000). Self-determination theory and the facilitation of intrinsic motivation, social development, and well-being. American Psychologist, 55(1), 68–78.
Salmon, P. (2001). Effects of physical exercise on anxiety, depression, and sensitivity to stress: A unifying theory. Clinical Psychology Review, 21(1), 33–61.
Schunk, D. H., & Pajares, F. (2002). The development of academic self-efficacy. In A. Wigfield & J. S. Eccles (Eds.), Development of achievement motivation (pp. 15–31). Academic Press.
Sheikholeslami, R., & Ahmadi, S. (2011). Prediction of academic coping strategies by self-efficacy beliefs and goal orientation in Shiraz University students. Research in Curriculum Planning, 8(4[31]), Winter issue.
Singh, D., & Singh, M. (2020). Empathy and coping strategies among undergraduate students: A correlational study. Indian Journal of Positive Psychology, 11(2), 121–126.
Spreng, R. N., McKinnon, M. C., Mar, R. A., & Levine, B. (2009). The Toronto Empathy Questionnaire: Scale development and initial validation of a factor-analytic solution to multiple empathy measures. Journal of Personality Assessment, 91(1), 62–71. https://doi.org/10.1080/00223890802484381
Struthers, C. W., Perry, R. P., & Menec, V. H. (2000). An examination of the relationship among academic stress, coping, motivation, and performance in college. Research in Higher Education, 41(5), 581–592.
Şahin, N. H. ve Durak, A. (1995). Stresle başa çıkma tarzları ölçeği: Üniversite öğrencileri için uyarlanması. Türk Psikoloji Dergisi, 10(34), 56-73.
Şebin, K., Serarslan, Z., Katkat, D., Tozoğlu, E., & Kızılet, A. (2007). Spor yapan ünİversİte öğrencİlerİnİn spora başlama ve spor yapma nedenlerİne İlİşkİn görüşlerİ/the opinions of university students who doing sport, how startad to sport and why do it. Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 9(1).
Trucchia, S. M., Lucchese, M. M., Enders, J. E., & Fernández, R. (2013). Relationship between academic performance, psychological well-being, and coping strategies in medical students. Revista de la Facultad de Ciencias Médicas de Córdoba, 70(3), 144-152.
Uluruh, A. (2008). Ortaöğretim öğrencilerinde stres yaratan yönetici davranışları ve öğrencilerde başa çıkma davranışları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
Ulusal, A. (2020). Üniversite öğrencilerinin stresle başa çıkma yöntemleri ve bu yöntemlerin sosyodemografik veriler ile ilişkisi [Doktora tezi, İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi].
Ünal, S. (2021). Üniversite öğrencilerinde sosyal medya bağımlılık düzeylerinin, yalnızlık, algılanan sosyal destek ve stresle başa çıkma arasındaki ilişki [Yüksek lisans tezi, Üsküdar Üniversitesi].
Wentzel, K. R. (1998). Social relationships and motivation in middle school: The role of parents, teachers, and peers. Journal of Educational Psychology, 90(2), 202–209.
Wilczek-Rużyczka, E. (2024). Empathy as a determinant of perceived stress and styles of coping with stress in medical, law and psychology students. Acta Neuropsychologica, 22(2).
Yavuz, Ü. ve İlhan, E. L. (2023). Spor Yapmak ve Psikolojik İyi Oluş: Üniversite Öğrencileri Profili. Gazi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 28(1), 1-7.
Yazıcıoğlu, G. (2011). ÜNiversite öğrencilerinin bağlanma stilleri ve stresle başa çıkma stratejileri arasındaki ilişki: Odtü örneği
Yıldırım, F. & İçerli, S. (2020). Üniversite öğrencilerinin stresle başa çıkma tarzları ve demografik özellikleri arasındaki ilişki. Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 4(2), 45–60.
Yılmaz, İ. & Akyel, Y. (2008). Beden eğitimi öğretmen adaylarinin empatik eğilim düzeylerinin çeşitli değişkenler açisindan incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(3), 27-33.
Yüceant, M. (2023). Düzenli fiziksel aktivitenin stres, kaygı, depresyon, yaşam memnuniyeti, psikolojik iyi oluş ve pozitif-negatif duygu üzerine etkisi. Akdeniz Spor Bilimleri Dergisi, 6(2), 581-598. DOI: https://doi.org/10.38021asbid.1248186
Zheng, H., Li, C., Zhang, L., Wang, T., Cai, Z., & Lei, M. (2024). Evaluation of Depression and Its Correlates in Terms of Demographics, Eating Habits, and Exercises Among University Students: A Multicenter Cross-Sectional Analysis. Neuropsychiatric Disease and Treatment, 20, 1079 - 1095. https://doi.org/10.2147/NDT.S462836.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2025 Berrin Erarslan- Savaş Aydın

Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.